Święto Zmarłych i Zaduszki

Pańska skórka, miodek turecki, obwarzanki, chryzantemy – symbole dnia Święta Zmarłych. Dla mnie Święto Zmarłych i Zaduszki to dobry moment na refleksje nad własnym życiem, nad przeszłością, teraźniejszością i przyszłością. Jest to czas  do wspomnień, do dzielenia się troskami i radością. To właśnie te dni, jak żadne inne, nastrajają mnie nostalgicznie.

W Krakowie, u bram miejsc wiecznego spoczynku we Wszystkich Świętych i w Dzień Zaduszny można kupić „miodek turecki”. Ma on formę nieregularnych, twardych bryłek o lekko miodowym smaku. Podstawowym składnikiem miodku tureckiego jest skarmelizowany cukier z dodatkiem olejków aromatycznych i barwników, w który wtopione są pokruszone orzechy. W Warszawie natomiast, nieodłącznym elementem tych Świąt, są obwarzanki i „pańska skórka”, czyli biało-różowy, bardzo słodki oraz sklejający buzię i wszystko czego się nim dotknie, cukierek domowej roboty, zawijany w papierek. Składa się on głównie z cukru, ubitych białek, soku z cytryny oraz wody. Nazwa ta, być może pochodzi od skojarzenia gładkości tego wyrobu z delikatnością skóry młodych kobiet. Cukierek zbliżony jest formą do tureckich słodyczy zwanych rachatłukum. Miałam okazję spróbować tureckiego przysmaku i według mnie nasza pańska skórka jest zdecydowanie lepsza.

Święto Zmarłych, czyli Wszystkich Świętych obchodzone 1 listopada jest dniem wolnym od pracy. Wybieramy się wtedy w dalekie i bliskie podróże na groby swoich bliskich, aby ozdobić je kolorowymi kwiatami, wieńcami, zapalić znicze, świeczki i pomodlić się w ich intencji. Według pogańskiej religii zapalanie zniczy ma na celu oświetlanie drogi zmarłym, spalenie ich grzechów oraz odpędzenie demonów. Dla Celtów noc z 1. na 2. listopada oznaczała nowy rok i była mostem łączącym stary oraz nowy czas, ale jednocześnie nie należała do żadnego z nich. To święto było uważane za najbardziej magiczny moment w Roku.

Nie wiem czy wiecie, ale głównym dniem zapalania zniczy na grobach i wspominania zmarłych są Zaduszki, czyli Dzień Zaduszny – święto obchodzone 2 listopada.

Według tradycji ludowej przesilenie jesienne, jest czasem umierania przyrody i siłowania się dwóch mocy: jasności i ciemności. W tym właśnie czasie, granica między światem żywych i umarłych jest znikoma, a dusze naszych przodków, dziadów powracają do swoich domów. Okres przypadający na przełomie października i listopada zwany jest Dziadami. W XVI – XVII wieku w czasie Dziadów zapalano światło, rozpalano ogniska na mogiłach i na rozstajnych drogach, aby powracające na ziemię dusze mogły się ogrzać. Zwyczaj ten przetrwał do czasów współczesnych, ale zamiast ognisk zapalamy na grobach znicze. W noc poprzedzającą Dzień Zaduszny, dla ich wygody ustawiano przy piecu stołki i ławy.

Z innych obrzędów ludowych, w niektórych regionach, przetrwał zwyczaj tak zwanego karmienia dusz zmarłych. W tym celu zostawia się na stole lub parapecie chleb z masłem lub cały obiad. Specjalnie wypiekanym chlebem dzielono się także z żebrakami. Taki chleb, w zależności od regionu, posiadał swoją nazwę: „Powałka”, „Petryczka”, „Zaduszka” albo „Chleb Umarłych”. Nasi przodkowie martwili się, jeśli jedzenie nie znikało, gdyż był to znak, że dusza zaginęła w zaświatach, albo pogniewała się na domowników.

Dawniej na mogiłach urządzano również tzw. uczty cmentarne. Żyjący przychodzili i ucztowali, a jedzeniem dzielili się z duszami, zostawiając na mogiłach niewielkie ilości miodu, kaszy, chleba i maku. Wśród społeczności Łemków była to także kutia, która jest współcześnie kojarzona z wigilią Bożego Narodzenia. A dlaczego tak robiono? Ponieważ chciano zapewnić sobie w ten sposób przychylność duchów i jednoczesną pomoc w osiągnięciu spokoju w zaświatach. Wśród Cyganów wspólne ucztowanie na grobach powszechne jest po dzień dzisiejszy. Ucztują całe rodziny. Poczęstunek jest obfity, zakrapiany czystym alkoholem, czasem nawet przy akompaniamencie muzyki.

1. 1
2. 2
3. 3
4. Następna strona